Yatırımların Takibi-Müşteri İsmine Saklama

I. MÜŞTERİ İSMİNE SAKLAMA

SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ KAYDİLEŞTİRİLMESİ

Sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesini düzenleyen Sermaye Piyasası Kanunun (Kanun) 10/A maddesi, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.'nin (MKK) tüzel kişilik kazandığı tarih olan 21.09.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu madde uyarınca Sermaye Piyasası Kurulu kaydı tutulacak hakları, bu hakların bağlı olduğu sermaye piyasası araçlarını, türleri ve ihraççıları itibariyle belirleme yetkisine sahiptir.

Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) işlem gören ortaklıklara ilişkin paylar, 28.11.2005 tarihinden itibaren MKK tarafından kayden izlenmeye başlanılmıştır. Kanunun 10/A maddesine göre kaydı tutulması kararlaştırılan hisse senetlerinin 31.12.2007 tarihi sonuna kadar ihraççı kuruluşlara veya bunların yetkili kıldığı aracı kuruluşlara teslim edilmesi zorunludur. Bu şekilde teslim edilmeyen senetlere bağlı mali haklar, MKK'da kayden izlenir ve senetlerini teslim etmeleri halinde hak sahiplerinin hesaplarına aktarılır; yönetime ilişkin haklar ise MKK tarafından kullanılır.

31.12.2007 sonuna kadar teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları, bu tarihten sonra borsada işlem göremez. Bunların yeniden borsada işlem görebilmesi, kaydileştirilmeleri amacıyla teslim edilerek, MKK'da hak sahipliklerine ilişkin kayıtların oluşturulmasına bağlıdır.

Hisse senetlerinin kaydileşme tarihi olan 28.11.2005 tarihinden sonra yapılan tüm bedelli ve bedelsiz sermaye artırımlarında artık fiziki senet basım ve teslimi yapılmamakta sadece kaydi pay ihracı söz konusu olmaktadır.

Ayrıca, likit fonlar dışındaki yatırım fonu katılma belgelerinin kaydileştirme işlemleri 31.12.2005 tarihinde, likit fonların katılma belgelerinin kaydileştirme işlemleri ise 31.03.2006 tarihinde tamamlanmıştır. Diğer taraftan, özel sektör tahvilleri ve finansman bonolarının da kaydi sistemde ihracı mümkündür.

KAYDİ SİSTEMDE YATIRIMCI İŞLEMLERİ

1. Hesap Açılışı ve Hesaplar Üzerinde Yapılacak İşlemler

Yatırımcı hesapları, Merkezi Kaydi Sistem'de (MKS) Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK) üyeleri olan aracı kurum ve bankalar tarafından açılır. Sistemde her yatırımcı için ayrı ve tek bir sicil numarası üretilir. MKS'de yatırımcı hesabı açılması, üyelerin altında hesap tanımlanması ve tanımlanan hesaba ilişkin kimlik bilgisinin iletilmesi adımlarından oluşur.

Yatırımcıların doğrudan MKK'da hesap açtırma ve işlem yapma imkanı bulunmamaktadır. Yatırımcılar alım satım, virman vb. işlemleri için talimatlarını bu üyelerden tercih ettiklerine verebilirler.

2. Hesapların Hareketsizleştirilmesi

MKK'ya müşteri kimlik bilgilerinin iletilmesinden sicil verilmesi aşamasına kadar geçen süre zarfında, vergi kimlik numarası ve Mernis (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) bilgilerinin teyidinde karşılaşılabilecek durumlar veya geçen sürenin uzunluğundan kaynaklı olarak, hesap hareketsiz kalabilecektir. Böylece, müşteri kimlik bilgisi verilmeyen hesaplar hareketsizleştirilecektir. Hareketsizleştirme, ilgili hesaba giriş ve çıkış işlemlerinin engellenmesidir. Hareketsizleştirilen hesaplar ancak kimlik bilgilerinin MKK'ya iletilmesi üzerine işleme açılabilecektir.

3. Yatırımcıların Hesaplara Ulaşması

Yatırımcıların Alo-MKK, MKK-Web, Çağrı Merkezi ve SMS seçeneklerinden birisi ile MKK tarafından kendilerine verilecek sicil ve şifre bilgilerini kullanarak, hesapları üzerinde yatırımcı blokajı uygulamaları, genel kurul toplantılarına yönelik blokaj uygulamaları veya hesaplarına ilişkin bilgi alma imkanları mümkündür.

Yatırımcı hesapları üzerinde belirtilen blokaj işlemleri dışında işlem yapma yetkisi sadece üyelere tanınmış bir yetki olup, yatırımcılar blokaj işlemi dışında kendi hesapları üzerinde herhangi bir işlem gerçekleştiremez.

4. Yatırımcı Blokajı

Yatırımcılar kendi hesaplarında, bilgileri dışındaki işlemleri kısıtlamak amacı ile MKK'ya ulaşıp blokaj işlemi yapabilirler.

Blokaj işlemi ile yatırımcı serbest hesabındaki kıymetler, yatırımcı hesabı altındaki Yatırımcı Blokaj alt hesabına aktarılır. Kıymetlerin blokaj hesabına aktarımının 20:00-08:00 saatleri arasında yapılması esastır. Diğer taraftan yatırımcılar gün içinde herhangi bir saatte blokaj işlemine ilişkin talimatlarını MKK'ya iletebilirler. Bekleyen talimatlar, üye işlemlerinin tamamlanmasının ardından gün sonunda ilave bir işleme gerek kalmaksızın gerçekleştirilir.

Blokaj, yukarıda belirtilen erişim seçeneklerinden herhangi biri kullanılarak yatırımcı tarafından çözülebilir. İstenmesi halinde yatırımcıların ileri valörlü blokaj çözme talimatı iletmeleri mümkündür.

5. Genel Kurul Blokajı

Genel kurul blokaj yöntemi ile ihraççı şirket genel kurul toplantılarına, yatırımcıların katılımının kolay bir şekilde sağlanması ve ihraççıya en sağlıklı ortaklık bilgilerinin iletilmesi amaçlanmaktadır.

İhraççı kuruluş, genel kurul tarihi, toplantının yapılacağı yer ve saat, blokaj kaldırılma tarihi bilgilerini MKK'ya bildirir. İhraççıların bildirdiği tüm genel kurul bilgileri MKK tarafından yatırımcılara çeşitli yollarla raporlanır.

Yatırımcılar tarafından MKK'ya genel kurullara katılıma ilişkin iletilen talep dahilinde yatırımcıların serbest hesaplarındaki kıymetler, Genel Kurul Blokaj alt hesabına aktarılır. Yatırımcılara aktarımla ilgili faks ya da e-mail veya SMS aracılığı ile raporlama gönderilmesi mümkündür. Konulan blokajlar ihraççı tarafından bildirilen tarih ve saatte MKK tarafından otomatik olarak çözülür.

Hesap açılısında isminin ihraççıya bildirilmemesi seçeneğini seçmiş olan yatırımcı, genel kurul blokajı yaptırmışsa, ismi söz konusu genel kurul için bildirilebilir hale gelir.

6. Yatırımcıların Dikkat Etmesi Gereken Noktalar

Sistemin sağlıklı işleyişi bakımından, yatırımcıların hesaplarını yakından izlemeleri ve gerek görmeleri halinde hesaplarına blokaj koymaları önem arz etmektedir.

Kaynak: SPK