Hukuki Dayanak
2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na (Kanun) 15/12/1999 tarih ve 4487 sayılı Kanun değişikliği ile eklenen 46/A maddesi uyarınca tüzel kişiliği haiz "Yatırımcıları Koruma Fonu" (Fon) kurulmuştur. Fon, Fon'un temsil ve idaresi ile görevlendirilen Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.'nin 26.09.2001 tarihinde kurulması ile faaliyete geçmiştir. Fon'un yönetim ve çalışma esaslarını düzenleyen "Yatırımcıları Koruma Fonu Yönetmeliği" de 21/06/2001 tarih ve 24439 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Fon'un Amacı
Fon, özellikle küçük yatırımcıların aracı kuruluşların mali durumlarının bozulması nedeniyle zarara uğramalarının önlenmesi, bu piyasadaki yatırımcıların aracı kuruluşlardan kaynaklanan risklere karşı korunması ve bu sayede sermaye piyasalarına olan güvenin arttırılması amacıyla kurulmuştur.
Haklarında tedrici tasfiye veya iflas kararı verilen aracı kurumların ve faaliyetleri durdurulan bankaların yaptıkları sermaye piyasası faaliyetleri ve işlemleri nedeniyle müşterilerine karşı "hisse senedi işlemlerinden doğan" nakit ödeme ve hisse senedi teslim yükümlülüklerinin belirli bir miktarı Fon tarafından karşılanmaktadır. Bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında arttırılmakta olup, 2010 yılı için 59.147 TL. olarak belirlenmiştir.
Koruma Kapsamındaki Alacaklar
Fon'un koruma kapsamında yatırımcı tarafından satılmak, saklanmak, yönetilmek, virman edilmek, ödünç işlemlerine konu edilmek üzere veya diğer nedenlerle aracı kuruluşlara tevdi edilen veya müşteri emrine istinaden alınan hisse senetleri ile yatırımcı tarafından hisse senedi satın alınmak üzere veya satın alınan hisse senetleri karşılığında tevdi edilen nakit ya da yatırımcıya ait hisse senedinin satılmasından sağlanan nakit yer almaktadır. Piyasadaki fiyat hareketleri sonucunda oluşan zararlar Fonun koruma kapsamında değildir.
Tasfiye halindeki aracı kurumla ortaklık, yönetim kurulu ve denetleme kurulu üyeliği ya da istihdam gibi nedenlerle ilişki içerisinde bulunan kişilerle bunların eşleri, üçüncü dereceye kadar olan kan ve sıhri hısımları, Fon'dan yapılacak avans ödemelerinin tamamen dışında bırakılmıştır.
Fon'un Gelirleri
Bütün aracı kuruluşların Fona katılmaları zorunludur. Fonun gelirlerini; aracı kuruluşların yatıracağı yıllık ödentiler, gerektiğinde aracı kuruluşlardan alınacak geçici ödentiler, Fon varlığının getirisi, Sermaye Piyasası Kurulu, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası tarafından verilen idari para cezalarının tahsil edilen kısmının yüzde ellisi ile Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği tarafından verilen idari para cezalarının tamamı ve diğer gelirler oluşturmaktadır. Kanun yıllık ödentilerin belirlenmesinde SPK'ya, aracı kuruluşlara türleri ve risk durumlarına göre farklı oranlar uygulama yetkisini tanımıştır. Bu doğrultuda aracı kurum ve bankaların risk durumlarına göre gruplandırılmasına ve farklı oranlarda ödenti alınmasına dayanan bir anlayış benimsenmiştir.
Aracı kuruluşlardan alınan yıllık ödentiler ve gerektiğinde alınacak geçici ödentiler ihtiyacı karşılamaya yetmediği takdirde, İMKB tarafından Fona avans verilecektir.
Fon'un Yönetimi
Kanun hükmü çerçevesinde, Fonun idare ve temsili, sermaye piyasası araçları üzerindeki hakları kayden tutmak ve izlemekle görevli Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. tarafından yapılmaktadır.
SPK Denetimi
SPK, Fonun hesap ve işlemlerini incelemeye ve denetlemeye, bu hususta Fondan her türlü bilgi ve belgeyi istemeye yetkilidir. Ayrıca Fon, Sayıştay denetimine de tabidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder